Yıllık İzin Süreleri – 2023 Güncel
Anayasamızın 50. maddesinde ‘’Dinlenmek, çalışanların hakkıdır”. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.’ denilerek çalışanların dinlenme hakkı anayasal güvenceye alınmıştır. Yıllık ücretli izin nasıl hesaplanır sorusundan önce işçilerin yıllık ücretli izin hak ve sürelerini belirtmekte fayda görmekteyiz.
Yıllık izin bir haktır. Ayrıca kanunla korunan; işveren tarafından el konulması veya işçi tarafından bu haktan vazgeçilmesi, paraya çevrilmesi mümkün olmayan bir tür izin niteliği taşır. Buna aykırı olarak konulan sözleşme hükümleri geçersiz nitelik taşır.
İş ilişkisi devam ettiği aşamada ve henüz izin kullanılmayan dönemde yıllık izin ücreti altında yapılan ödemeler avans niteliğindedir. İş sözleşmesinin feshinde kullanılmayan izin süreleri için son ücretten hesaplama yapılır ve çalışırken izin ücreti altında yapılan ödemeler de (avans olarak) mahsup edilebilir.
Nitelikleri itibariyle bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanların yıllık izin hakkı bulunmamaktadır. Ancak bunun iki istisnası vardır:
İlki; eğer işçinin bir takvim yılı içerisinde 11 ayı (330 gün) aşan çalışması var ise yalnızca o yıl yıllık izne hak kazanır. Yargıtay 11 ay kriterini son dönemde 9 ayı aşan çalışma olarak dikkate almaktadır.
Diğeri ise her yıl çalışma dönemi olarak belirlenen dönem dışında çalışma söz konusu ise o yıl ile kısıtlı çalışma süresi yıllık izin ücreti hesabında dikkate alınır.
İş kanununa göre, yıllık izin süreleri hesaplaması şu şekilde işler;
- 1 yıldan 5 yıla (5 yıl dahil) kadar çalışmış işçiye 14 gün,
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışmış işçiye 20 gün,
- 15 yıl ve daha fazla çalışmış işçiye 26 günden az izin verilmesi kanuna aykırıdır. Bu arada eğer işçi 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük ise 20 günden az izin verilmesi mümkün olmaz.
Yıllık izin ücreti hesaplama nasıl yapılır?
Yazımızda detaylıca açıkladık. Yıllık izin belli bir işyerinde belli bir süre çalışan işçinin hak kazanacağı izin süreleridir. İşçilerin çalıştığı süre boyunca yaşadığı yorgunluk ve yıpranmayı önlemeyi amaçlayan yıllık izin düzenlemesi için ilk şart en az 1 yıl çalışmaktır.
Yıllık izin süreleri işçinin çalıştığı süreye ve işçinin yaşına göre değişiklikler gösterir. Bu nedenle her işçi çalıştığı süre ve yaşına göre yıllık izin süresini hesaplamalıdır.
Dilerseniz yukarıdaki hesaplama aracımızı kullanabilir veya hesaplama işlemini kendiniz yapabilirsiniz. Genel olarak bahsetmek gerekirse,
- 1 ile 5 yıl arasında aynı yerde çalışan işçi 14 gün,
- 5 ile 15 yıl arasında çalışan işçi 20 gün,
- 15 yıldan daha fazla çalışan işçi ise 26 gün yıllık izne hak kazanır.
- Bunların dışında ise 18 yaşından küçük işçiler ile 50 yaşından büyük işçilere verilecek yıllık izin süresi en az 20 gün olmalıdır.
Yıllık izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılan haller şunlardır:
- İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.)
- Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları
- günler
- İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı
- ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.)
- Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok
- tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın on beş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla)
- 66’ncı maddede sözü geçen zamanlar
- Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri
- 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde
- çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler. (1)
- İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler
- (Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri
- İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri.
- Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.
Yıllık izin ücreti hesabı ve ödenmesi
İş Kanunu m.57’ye göre “İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir” denilmiştir.
İşçilerin birikmiş izinlerini toplu kullanması halinde peşin ödeme sorunu ortaya çıkabilir.
Örneğin birikmiş 250 gün izni olan işçinin bu iznini toplu kullanması halinde ücretin tamamının peşin ödenmesi beklenmemelidir. İlk olarak izne çıktığı gün ile takip eden ücret ödeme günü arasındaki süre izin ücreti ödenir, sonrası için her bir aylık ödeme gününde ücretlerin ödenmesine devam olunur.
İşçinin yıllık izin ücreti temel ücret üzerinden hesaplanır. Fazla çalışma, prim, ikramiye, sosyal yardımlar vb. ödemeler tatil ücretlerinin belirlenmesinde göz önünde tutulmaz.
Yol izin hakkı nedir?
Konu izin olunca, gün sayısı az olunca her saat kıymetli oluyor. Hele ki yolda geçirilen zaman tamamen boşa geçen bir zaman olduğu için haliyle yıllık iznin içinde yer alması çok da sempatik olmuyor. Bu konuda da güzel haberler bizden yana. Çalışan yıllık iznini, iş yerinin olduğu şehirden başka bir yerde geçirecekse ve eğer buna dair bir ispatı varsa gidiş – dönüş yolda geçirilecek zaman hesaplanır ve toplam 4 güne kadar izin verilebilir. Burada tüm oklar yine aynı şeyi gösteriyor; iş vereniniz ile gireceğiniz diyalog ne kadar yapıcı olursa, sonuç da bir o kadar güzel olur. Kanunlar işçiyi ve haklarını korur; işverenlerle kurulan doğru iletişim de bu hakları besler diyebiliriz.
Bu konun hakkında benzer makalelerimiz için tıklayın