Seni daha önce de uyarmıştım, cümlesini iş yaşamında çokça duymuşuzdur.
Genel olarak işyeri sahiplerince kullanılan cümle yapılacak iş akdinin fesih işlem hazırlığın, işçiye verilmiş bir şans daha veya keyfi işveren kararının, bir ifadesi olabilir.
İş kanunu çerçevesinde uyarı / ihtar nedir ve nasıl yapılır?
Sözlü uyarı / ihtar geçerli midir? Gibi sorularınıza cevap aramaya çalışacağız.
Şunun üzerine bastırarak belirtmek isteriz ki; İş Kanununda belirtilen bildirimlerin işçiye yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. Yani sözlü uyarının karşılığı kanunda olmaması nedeniyle mahkeme nezdinde de bir anlam ifade etmemektedir.
İşverenin elini güçlendiren en önemli şeylerden biri, uyarıların usulüne uygun bir yol izlenerek verilmesidir.
İş Kanununda uyarı / ihtar vermeden önce işçinin savunmasının alınma yönünde zorunlu bir hüküm bulunmamaktadır.
Uyarı ve ihtarının işçi tarafından tebliğ alınmaması durumunda ise, tebliğden imtinaya ilişkin durumun tutanak altına alınması ve sonrasında işçiye iadeli taahhütlü mektup veya Noter ile gönderilmesinde yarar bulunmaktadır.
Bazı durumlarda, İşveren Uyarı verdikten sonra işçinin davranışlarını değiştirmeyeceğine ve diğer çalışanlar tarafından bu şekilde yönlendirilmekte ve uyarı verdiği işçiyi işten çıkartmak istemektedir.
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2013 tarih ve 11/36860 E ve 13/27208 K sayılı kararında bu durumu değerlendirmiştir.
Bu karara göre:
iş sağlığı ve güvenliği mühendisi olan davacının amirinin emri üzerine işçileri gerekli önlemleri almadan banda çıkardığı, ardından işçilerin bulunduğu yerden ayrıldığı, bir süre sonra işçilerden birinin banttan düşerek yaralandığı, daha sonra ikaz eden amiri ile tartışıp itişerek sataşmada bulunduğu için iş sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmaktadır.
Ancak olayın gerçekleştiği gün davacıya işini savsakladığı, iş kazası meydana gelmesine neden olduğu için uyarı cezası verilmiştir.
Davacının iş kazası ve iş güvenliğine aykırı eylemlerinin uyarı cezası ile karşılanması sebebiyle aynı eylemden dolayı iki ayrı ceza verilemez.
Dolayısıyla feshin gerekçesi ancak davacının amirine sataşması olabilir. Tarafların şikayeti üzerine Sulh Ceza Mahkemesinde yapılan yargılama sonunda kimin eyleminin daha önce olduğu tespit edilememiştir. Ayrıca davacı ile tartışan işçinin işten çıkarılmadığı böylece eşit işlem ilkesine aykırı hareket edildiği de anlaşıldığından kıdem tazminatı isteğinin kabulü gerekirken yazılı şekilde reddi hatalıdır.
İşçinin uyarılmasına rağmen işyeri düzenini bozucu fiillerini devam ettirmesi halinde iş sözleşmesinin geçerli veya haklı nedenlerle sonlandırılabileceğine hükmedilmektedir.
SONUÇ OLARAK
- İşveren bir olay sebebi ile işçiyi uyarmış ise aynı eylem sebebi ile iki defa ceza verilmez kuralı gereğince, iş sözleşmesini feshedemez.
- İşyerinde kavga eden iki işçinin kavga etmesi halinde, eşitlik ilkesi gereğince her iki işçinin de iş akdinin feshi gerekir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 07/15713 E 07/30206 K, 2007 tarihli kararında:
Somut uyuşmazlıkta, davacının işyerinde işyeri kurallarına aykırı davrandığı ve bir kısım verilen görevleri yerine getirmediği, hakkında tutanak tutulduğu, uyarıldığı anlaşılmaktadır. Davacının bu davranışlarının işyerinde olumsuzluklara yol açtığı ve iş sözleşmesinin davalı işveren açısından sürdürülmesi olanağının kalmadığı, davacının davranışlarından kaynaklanan geçerli nedenler bulunduğu sabittir.
iHTAR DİKEÇÇENİZDE BULUNMASI GEREKENLER:
- İhtar Tarihi:
- Çalışan Bilgileri:
- Adı ve Soyadı:
- İş Pozisyonu:
- İşyeri Adı:
- İhtar Nedeni:
- İşçinin ihlal ettiği kurallar veya eksiklikler açıkça belirtilmelidir.
- İhtarın Açıklaması:
- İhtarın ayrıntılı açıklaması burada yer alır.
- İşçinin ne yapması veya neyi düzeltmesi gerektiği belirtilmelidir.
- Düzeltilmesi Gereken Süre:
- İşçiye düzeltme veya iyileştirme için tanınan süre belirtilmelidir.
- İşverenin İletişim Bilgileri:
- İşveren veya İnsan Kaynakları departmanının iletişim bilgileri.
- İhtar Teslimi:
- İhtarın nasıl teslim edildiği ve alındığının nasıl kayıt altına alındığına dair açıklama burada yer alır.
- Sonuçlar ve İlerleyen Adımlar:
- İhtar sonrasında işçinin ne tür sonuçlarla karşılaşabileceği veya işverenin ne tür ilerleyen adımlar atabileceği burada açıklanır.
ÖRNEK İHTARNAME
İHTARNAMEDİR
İHTAR EDEN :
VEKİLİ : Avukat Ali Tümbaş
İHTAR EDİLEN :
KONU : 4857 Sayılı İş Kanunun 24/II. maddesi gereğince iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi ve bu fesih sonucunda iş sözleşmesinden kaynaklanan ücretlerinin kıdem tazminatının, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, UBGT ücreti alacağı ve diğer tazminatlarının ödenmesi talebidir.
AÇIKLAMALAR
Müvekkil …… , işyerinizde 15.02.2013 tarihinde Tır Şoförü olarak çalışmaya başlamıştır. Bu çalışması 15.02.2013 tarihinden iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiğimiz tarihe kadar kesintisiz olarak sürmüştür. Müvekkil bu iş için 4.000,00 TL net ücret almaktadır. Ayrıca müvekkile günlük 70 TL ücret ödenmektedir. Müvekkil, üzerine düşen tüm sorumlulukları en iyi şekilde yerine getirmektedir. Buna rağmen müvekkile mobing uygulayarak istifasını istemektesiniz.
Müvekkile, işyerinizde fazla mesai yaptırılmasına rağmen müvekkile hak ettiği fazla mesai ücreti müvekkil defalarca talep etmesine rağmen hiçbir zaman ödenmemiştir. Müvekkile haftalık izni dahi kullandırılmamaktadır. Müvekkil Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde dahi çalıştırılmıştır ancak hak ettiği ücreti hiçbir zaman ödenmemiştir. Müvekkil hak ettiği yıllık izinlerini dahi kullanamamıştır. 4857 Sayılı İş Kanunu hükümleri ve yerleşik Yargıtay içtihatları bu durumda işçiye iş akdini haklı nedenle fesih imkânı tanımaktadır.
Müvekkil haftanın her günü çalıştırılmış, haftalık izni ve yıllık izni kullandırılmamış, fazla çalışma ücreti ödenmemiş, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmış ancak hak ettiği ücret hiçbir zaman ödenmemiştir.
TALEP ve SONUÇ : Fazlaya ilişkin talep ve dava haklarımız saklı kalmak kaydı ile İş Kanununun 24/II. maddesi uyarınca iş akdini haklı nedenlerle derhal feshettiğimizi, iş akdinin tarafımızca haklı nedenle feshi nedeniyle kıdem tazminatının, fazla mesai ücretlerinin, UBGT ücretlerinin, hafta tatili ücretlerinin, yıllık izin ücretlerinin, AGİ alacağının ve diğer işçilik alacaklarının gerçek ücreti üzerinden hesaplanarak tarafıma ait ……… iban numaralı ….. hesabına 3 (üç) gün içinde ödenmesini, aksi takdirde her türlü yasal hakkımızı kullanacağımızı, yargılama gideri ve vekâlet ücretinin tarafınıza yükletileceği hususunu ihtar ederiz.
İhtar Eden Vekili
Avukat Ali Tümbaş
Sayın Noter;
İşbu üç nüshadan ibaret ihtarnamenin bir nüshasının muhataba tebliğine, bir nüshasının muhataba tebliğ şerhi verildikten sonra tarafıma iadesine ve bir nüshasının da dairenizde hıfzına müsaadelerinizi rica ederim.
İhtar Eden Vekili
Av. Osman Mete YILDIZ