Sınır Dışı Edilme
Sınır dışı edilme, bir ülkede bulunan yabancının, kamu düzeninin korunması, kamu güvenliği, kamu sağlığı gibi çeşitli gerekçelerle, ülkesinde bulunduğu devlet tarafından ülkesel egemenliğine dayanarak, isteği olmadan ülke dışına çıkarılmasıdır. Bu yetki, devletlerin kendilerini çeşitli tehlikelerden koruyabilmeleri amacıyla uluslararası hukukça da kabul edilmiş bir durumdur.
Yeni Türk Ceza Kanunu’nda (YTCK) Sınır Dışı Edilme
12 Ekim 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 26 Eylül 2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, ilk şekliyle, “Güvenlik Tedbirleri” başlıklı ikinci bölümünde yer alan, “Sınır Dışı Edilme” başlığı altındaki 59. maddesi ile “İşlediği suç nedeniyle iki yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum edilen yabancının, cezasının infazından sonra derhal sınır dışı edilmesine de hükmolunur” kuralını getirmekteydi.
Maddenin gerekçesine de bakıldığında yalnızca “Madde metninde, bir güvenlik tedbiri olarak sınır dışı edilme düzenlenmiştir” şeklindeki, hiçbir açıklayıcı bilgi içermeyen bir cümleyle karşılaşılmaktaydı. Bu nedenle söz konusu maddeye ilişkin incelememiz açısından gerekçeden yararlanma olanağı bulunmadığından çalışmamızda, madde metninin çözümlenmesi temel yöntem olarak kabul edilmiştir.
İdari Para Cezasını Ödemeyenler Veya Kendi Rızasıyla Çıkış Yapmayanlar İçin Öngörülen Cezalar Nelerdir?
- Yasal kalış sürelerini aşmalarının ardından, kendi istekleri ile sınır kapılarından ayrılırken idari para cezalarını ödemeyen yabancılar,
- Yasal kalış sürelerinin aşılmasının ardından ülkeyi terke davet edilen yabancılardan, kendilerine tanınan süreler içinde ülkeyi terk etmeten ve/veya idari para cezasını ödemeyen yabancılar,
- Yasal olarak tanınan süreyi 3 aydan fazla süre ile aşmış olan yabancılardan, haklarında sınır dışı etme kararı çıkartılanlar. (Para cezasını ödenip ödenmediğine bakılmaz.)
- İkamet izinleri reddedildiği ya da iptal edildiği halde, kendilerine tanınan süre içinde ülkeden çıkış yapmayan yabancılar. (Para cezasını ödenip ödenmediğine bakılmaz.)
- 180 gün içinde 90 gün kuralı gereğince vizenin ya da vize muafiyetinin tüm günlerini kullandığı için, 10 gün içinde ikamet iznine başvurmak şartı ile ülkeye alınan ama ikamet iznine başvurmayan yabancılar. (Para cezasını ödenip ödenmediğine bakılmaz.)
- İdari gözetin kararı sonlandırılarak, farklı yükümlülüklere tabi tutulan yabancılar.
- Görevli personel refakatinde sınır dışı edilen yabancılar. (Para cezasını ödenip ödenmediğine bakılmaz.)
- Bu kapsamda uygulanan giriş yasağı süreleri aşağıdaki gibidir:
- 3 aya kadar süre aşımı: 3 ay giriş yasağı
- 3 ay – 6 ay arası süre aşımı : 6 aylık giriş yasağı
- 6 ay – 1 yıl arası süre aşımı : 1 yıllık giriş yasağı
- 1 yıl – 2 yıl arası süre aşımı : 2 yıllık giriş yasağı
- 2 Yıldan fazla süre aşımı : 5 yıllık giriş yasağı
Kişilere uygulanan yasak süreleri sona ermiş dahi olsa, taraflarına yansıtılan ceza ve alacaklarını ödemeyen yabancıların Türkiye’ye girişine izin verilmemektedir.
Yukarıda sayılanlar dışında, yabancı hakkında adli para cezası veya hapis cezası kural olarak verilemez. Yabancının ülkede yatarı olan bir suçu işlemesi hali bir istisnadır.
Sınır Dışı Etme Kararı Alınacaklar
Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan durumlardan birinin veya bir kaçının oluşması durumunda, YUKK’nun 55 inci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, valiliğin sınır dışı etme kararı alması zorunludur.
Aşağıda sayılanlar YUKK’nun 54 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan kimseler olup haklarında sınır dışı etme kararı alınır.
1)
- a) 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler (m.54/1-a),
- b) Terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar (m.54/1-b),
c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar (m.54/1-c),
ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar (m.54/1-ç),
d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar (m.54/1-d),
e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler (m.54/1-e),
f) İkamet izinleri iptal edilenler (m.54/1-f),
g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler (m.54/1-g),
ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler (m.54/1-ğ),
h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler (m.54/1-h),
ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler (m.54/1-ı),
k) Uluslararası koruma başvurusu reddedilenler, uluslararası korumadan hariçte tutulanlar, uluslararası koruma başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilenler, uluslararası koruma başvurusunu geri çekenler, uluslararası koruma başvurusu geri çekilmiş sayılanlar, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra 6458 Sayılı Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar (m.54/1-i),
j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar (m.54/1-j).
k) (Ek: 3/10/2016-KHK-676/36 md. ; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler
2) (Değişik: 3/10/2016-KHK-676/36 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.
Sınır Dışı Etme Kararı Alınmayacaklar
54 üncü madde kapsamında olsalar dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz:
a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar (m.55/1-a),
b) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler (m.55/1-b),
c) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar (m.55/1-c),
d) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları (m.55/1-ç),
e) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları (m.55/1-d).
55 inci madde kapsamında olup olmadıklarına ilişkin değerlendirme her yabancı için ayrı ayrı yapılır. Bu yabancıların ülkede kalabilmesi için YUKK’nun 46 ncı maddesi gereği kendilerine insani ikamet izni verilebilecek olup, bu kimselerden belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları da istenebilecektir.
Söz konusu durumların sona ermesi hâlinde bu yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınacaktır.
Sınır Dışı Etme Kararına Karşı Yargı Yolu
Sınır dışı etme kararı, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.
TCK madde 59 ve Gerekçesi
Madde 59- (Değişik: 31/3/2005 – 5328/1 md.)
(1) İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilen yabancı, koşullu salıverilmeden yararlandıktan ve her halde cezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.
TCK MADDE 59 gerekçesi ;
Madde metninde, bir güvenlik tedbiri olarak sınır dışı edilme düzenlenmiştir.
Açıklama : Yabancının 2 yıldan daha az süre ile hapis cezası alması halinde oturma ve çalışma izninin akıbetinin ne olacağı ilgili hükümlere göre belirlenecektir. Burada düzenlenen hususa göre yabancının 2 yıl ve daha fazla ceza almış ise cezasının infazından sonra başka hiçbir şarta bakılmaksızın sınır dışı edileceğine ilişkindir.
Eğer bir kişi hem Türk vatandaşı hem de bir veya birden çok ülkenin vatandaşı ise, her ülke kendi vatandaşlığını dikkate alacağından o kişi Türk vatandaşı olarak görülür ve Anayasada yer alan vatandaşın sınır dışı edilemeyeceğine ilişkin kural uyarınca çifte vatandaş olan Türk sanık hiçbir şekilde bu mahkumiyeti nedeniyle sınır dışı edilemez.
59. maddedeki “yabancı” deyimini, ceza kanunlarının uygulanmasında, fiili işlediği sırada Türk vatandaşı olmayan kişi, olarak tanımlamak mümkündür. Bu itibarla kişinin, vatandaş mı yabancı mı olduğunun belirlenmesinde 403 sayılı Türk vatandaşlığı Kanunu esas alınacaktır. Bu tanıma göre, suçu işlediği sırada yabancı uyruklu iken sonradan uyruğunu değiştirerek Türk vatandaşlığına geçen kişi suçun unsuru ve kovuşturma koşulu bakımından “yabancı” sayılacağı gibi, suçu işlediği sırada yabancı bir ülke uyruğuna girmiş olan kişi de “yabancı” sayılacaktır. Çifte uyruğu olup da bunlardan birisi Türk vatandaşlığı olmayanlar da”yabancı” sayılacaklardır.
Diğer yandan “vatansız” veya “mülteci” statüsünde olan kişiler de Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olmadıklarından “yabancı” sayılırlar. Devletler Hukuku Enstitüsünün 1982 Cenevre Toplantısında kabul edilen tanıma göre “yabancı”, “bir devletin ülkesinde bulunan ve o devletin vatandaşlığını iddia hakkı olmayan kimse”dir.
Bu konu hakkında benzer makakleerlimiz için tıklayın