İŞVEREN İŞÇİYE SERVİS SAĞLAMAK ZORUNDA MI?

Personeller işyerine ulaşımdan kendileri sorumludur. İş Kanunu hükümlerine göre işverenin personellerin işyerlerine ulaşım masraflarını karşılama gibi bir zorunluluğu yoktur. Fakat işverenler personellerin işe zamanında gelebilmeleri, rahat bir seyahat geçirmeleri ve işlerine daha iyi motive olmaları amaçlı servis imkânı sağlayabilmektedir. Günümüzde, ulaşım yerlerine uzak olan işyerleri için servis hizmetinin olması personellerin o işyerinde çalışmayı tercih etmesi için önemli bir şartı oluşturmaktadır.

İŞVERENİN SERVİS HİZMETİ SAĞLAMASI ZORUNLULUĞU

İşverenler, İş Kanunu hükümlerine göre işçilerinin ulaşım bedellerini karşılamak zorunda olmasalar dahi iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde ilgili bir hüküm bulunuyorsa bu hizmeti verme zorunluluğu oluşacaktır.

Servis işverenin kendi inisiyatifinde ya da iş sözleşmesinde hükme bağlanmasıyla işçilere sağlanır. Bunun dışında servis hizmeti sağlamanın zorunlu olduğu tek durum gece vardiyasında çalışan kadın işçiler için Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir.

Bu düzenlemeye göre;

“Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür.”

SERVİSTE GEÇEN SÜRELER ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILIR MI?

İşçilerin toplu halde işveren tarafından sağlanan bir araçla işyerine veya işyerinden evine taşınması çalışma sürelerinden sayılmaz. Fakat işyeri yerleşim yerlerinden çok uzakta ve işçinin kendi başına işyeri alanına ulaşması çok zor ise işverenin kendi inisiyatifinde işçilere sağlamış olduğu serviste geçen süreler çalışma sürelerinden sayılacaktır. Bununla ilgili istisna durumları 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 66’da belirtilmiştir.

İlgili maddeye göre aşağıdaki durumlar iş süresinden sayılacaktır:

İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.

Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

İŞVEREN SERVİS HİZMETİ VERMEKTEN VAZGEÇEBİLİR Mİ?

İşçilere ek olarak sağlanan menfaatler sürekli hale geldiklerinde işveren için zorunlu hale gelmektedir. Servis hizmeti de aynı şekilde bir kez verildikten sonra işçinin sürekli hakkı haline dönüşmektedir. İşveren personellerine servis hizmeti sağlıyorsa bu hizmeti işçilerin onayını almadan ortadan kaldıramaz.

İşyerine kendi başına ulaşımı zor olan bir işçi için servis hizmetinin ortadan kalkması çalışma şartlarında esaslı bir değişiklik olarak değerlendirilerek işçinin sözleşmesini haklı nedenle derhal feshine bile sebebiyet verebilmektedir. Bu değişikliklerde mutlaka işçilerin onayının alınması gerekmektedir.

SERVİS HİZMETİNİN SGK VE GELİR VERGİSİ AÇISINDAN DURUMU

Servis hizmeti işçiye sağlanan bir ek menfaattir. İşverenin bizzat servis hizmeti vererek ya da servis hizmeti veren bir şirket aracılığıyla işçilerinin işyerine getirip götürülmesini sağlaması işçilere yapılan bir ayni yardım olmaktadır. Bu hizmet, bir ayni yardım olması sebebiyle prime esas kazançlara dâhil edilmeyecektir.

Ayrıca 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 23’e göre gelir vergisinden istisna edilen menfaatlerden biri olarak “Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri” de belirtilmektedir. Böylece hem SGK matrahına hem de gelir vergisi matrahına dâhil olmayan servis hizmeti bordroya dâhil edilmez. Muhasebesel açıdan yalnızca üzerinden KDV hesaplanarak şirket gideri gösterilebilir.

Fakat “servis yardımı, servis parası” gibi isimlerle işçinin servis masrafını karşılamak için personele nakit olarak ödenen bedellerin bordroya girerek gelir vergisi ve sosyal güvenlik primi kesintilerine tabii tutulması gerekmektedir.

Bordroya girmeyen ayni yardım olarak verilen servis hizmeti işçiye sağlanan bir ek menfaat olduğu için tazminat hesabı yapılırken dikkate alınması gerekmektedir. Örneğin; işçiye kıdem tazminatı ödenecek ise nakit olarak işçiye ödenmese dahi ayni olarak sağlanan servis yardımının personel başına gideri hesaplanarak giydirilmiş ücret hesabına katılması gerekmektedir.