ASKERİ PERSONELLERİN ATAMA İŞLEMİNİN İPTALİ DAVASI ?

Yazı güncelleme tarihi: 15.05.2024

Askeri personelin atama işleminin iptali davaları askeri davalar içinde sıklıkla rastladığımız davalardandır. Atama işlemi askeri personele tebliğ edildikten sonra askeri personel 60 gün içinde yürütmenin durdurulması istemli atama işleminin iptali istemli ilgili idare mahkemesine dava açması gerekmektedir.

Atama İşleminin İptali Davasında Yürütmenin Durdurulması Talebi  

Askeri personelin atama işleminin iptali davasında dava sürecinde sıkıntı yaşanmaması adına sanki atama hiç yapılmamış gibi önceki düzende hayatını devam ettirebilmek için yürütmenin durdurulması kararı alınması çok önemlidir.

Şöyle bir düşünün ; hukuka aykırı bir atama işlemi yapıldı ve kesinlikle atandığınız yere gitmek istemiyorsunuz, eğer yürütmenin durdurulması kararı almadı iseniz dava devam ederken atamanın olduğu yerde görevinize başlamanız gerekir. Bu da kendi içinde birçok problemi içinde barındırmaktadır. Dava sonuçlanana kadar adeta göçebe gibi oradan oraya taşınmak zorunda kalmak istenmiyorsa yürütmenin durdurulması alınması şarttır.

Yürütmenin durdurulması kararı ise genel olarak  2 ya da 3 ay içinde mahkeme tarafından verilmektedir.  Bu sürecin en rahat şekilde atlatılması için yürütmenin durdurulması kararı alınması üstün yararınızadır. Süreçte mutlaka askeri dava avukatı desteği almanızı tavsiye ederiz.

Atama işleminin iptali davalarında çoğunlukla görülen hukuka aykırı işlemler nelerdir?

Askeri personelin atama işleminin iptali davasında davanın haklı bulunmasında genel olarak kabul edilen hukuka aykırılıkları sıralarsak ;

               Askeri personelin atama işleminin iptali davasında başlıklar halinde yukarıda saydığımız işlemin iptaline neden olan hukuka aykırılıkları kısa özetlerle açıklayalım.

1-Atama işlemlerinde eş-çocuk ve aile birliği ve huzuru durumlarının gözetilmemesi

Danıştay birçok kararında

• – Eşin devlet memuru olması halinde onun durumu
• -Çocukların öğrenim hayatının aksayacak/çok zorlaşacak ya da düzeninin oldukça bozulmasına neden olacak olması

Durumlarının gözetilmemiş olmasını hukuka aykırı bulmaktadır. Türk Hukuk sistemi gerçekten aile yapısının korunmasına önem vermektedir. Yargı sistemi de bu durumu gözettiği görülmektedir. Amaç ise aileyi parçalanmaktan kurtarmak, aile bireylerini bir arada tutmak suretiyle ailenin huzur ve mutluluğunu devam ettirmek ve bu yolla kamu görevlilerinin ailevi kaygılardan uzak bir biçimde kamu hizmetlerini verimli, etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütmeleri için gerekli ortamı sağlamak olduğu kuşkusuzdur.

2- Atama yetkisinin keyfi/hukuka aykırı olarak kullanılması

Askeri personelin atama işlemi de idarenin takdir yetkisine dayalı işlemlerden bazılarıdır, ancak idareye tanınan takdir yetkisi hukukun tanıdığı sınırlar ve eşitlik kuralları gözetilmek suretiyle kullanılmalıdır. Ve bu yetkinin kamuya yararlı olacak şekilde verilen hizmetin gerekliliği gözetilerek objektif, geçerli nedenlerle ve makul şekilde kullanılmalıdır. Bu hususlar gözetilmeden sınırlar aşılırsa atama işlemi keyfilik taşıyacak ve hukuka aykırı olacaktır.

3-Atama yönergelerinde belirlenen hükümlerin hukuka aykırı olması

Hukukumuzda anayasal olarak tanınan “Normlar hiyerarşisi” ilkesi gereğince, hukuk kuralları üstten alta doğru;

“Anayasa”, “Kanun”, “Kanun Hükmünde Kararname”, “Tüzük”, “Yönetmelik” ve “Diğer alt düzenleyici işlemler (Yönerge, Genelge vb.)” şeklinde sıralanır.

Bir alttaki norm üzerindeki norma aykırı olamaz. Bu temel ilke gereği normlar hiyerarşisinde daha üst bölümde yer alan kurallara aykırı olarak idare tarafından düzenleyici tasarrufların yürürlüğe konulması hukuka uygunluk teşkil etmeyecektir. Bu sebeple atama yönergesi kanunlarla veya daha üst normlarla ön görülmeyen yöntemler kullanılarak belirlenmişse ve buna bağlı olarak yapılan atamalar varsa hukuka aykırılık teşkil edecektir. Özetle yasanın tanıdığı bir hakkın daha alt kademede bulunan idari bir işlemle ortadan kaldırılması mümkün değildir.

4-Garnizon süresi dolmadan atama yapılması

Askeri personelin garnizon hizmet süresini doldurmadan veya bu yönde bir talebi olmaksızın ya da bir atanma talebinde bulunmuş olsa dahi, bunun idare tarafından talep üzerine ya da kendiliğinden değerlendirilmesi, ancak Atama Yönetmeliği’nin 12 ve 24 üncü maddelerinde sayılan hallerin gerçekleşmesine bağlıdır. Bu nedenler gerçekleşmediği sürece yapılan atama işlemi hukuka aykırıdır.

5-Atama işlemi tesis edilirken kadro durumunun gözetilmemesi

Askeri personelin ataması işlemlerinde komutanlık emrine yapılan atanma işlemi, her subayın/askerin sınıf ve branşına uygun bir kadro görevine atanması gerekmektedir. Örneğin albay rütbesinde olan askeri personelin atanmış olduğu yerde kadrosunun Binbaşı olması, Kıdemli Başçavuş” rütbesini haiz askeri personelin “Kıdemli Üstçavuş” olan bir kadroya verilmesi,  askeri daire başkanı olarak görev yapan askeri personelin hiçbir gereklilik yokken kadrosuz bir komutanlık görevine atanması, tabip subayın sınıf, ihtisas ve kadrosu dışında Jandarma Astsubaylığı emrine bir göreve atanmış olması gibi atamalar kadro durumu gözetilmediği için hukuka aykırılık teşkil etmektedir.

6-Atamaya esas idari işlemin ya da zaruri durumun açıklanmaması ya da eksik açıklama yapılması

Askeri personelin atama işleminin iptali davasında  idare tarafından  idari ve zaruri sebeplerin somut bilgi ve belgeye dayandırılmasını aramaktadır. Aksi halde atama işlemi hakkında iptal kararı verilmektedir.

Örneğin personelin işlediği bir suç nedeniyle atama işlemi için zaruri bir sebep doğduğu kabul edilemeyecektir. Buna rağmen bu durumun atamada zaruri sebep kabul edilip atama yapılmış olması hukuka uygun olmayacaktır.

Yine daha 1-2 ay önce atama işlemine tabi tutulmuş personelin yeniden atamasının yapılmasında zaruri durum açıklamasının yetersiz kalması söz konusudur. Bir örnek daha verelim. Yalnızca bir davada tanıklık yapan askeri personelin bu durumunun atama nedeni yapılmış olmasında zaruri neden açıklaması da hukuka aykırılık teşkil edecektir.

7- Atama işlemi yapılırken sıra ilkesine uygun hareket edilmemesi

Atamalarda sıra esası hukuk düzenimizde emredici düzenlemelerle belirlenmiştir. Daha üst düzeyde hizmeti bulunan askeri personelin sırasının altında başka bir göreve atanması hukuka uygun olmamaktadır. Örnek vermek gerekirse ;daha önce ikinci bölge hizmetinde garnizonunda görev yapan bir yeniden ikinci bölge hizmeti için garnizonuna ataması açıkça hukuka aykırıdır. Yine benzer şekilde  2.bölgede geçen fazla hizmet süreleri olmasına rağmen 4ncü kez 2. bölge hizmetini tamamlamış sayılması gereken askeri personelin, 5nci kez yine bu bölgeye atanması işlemi hukuka aykırıdır.

8-Atama işleminin kamuya yararı gözetilmeden yapılmış olması

İdarenin atama işlemi yaparken dikkat etmesi gereken kamu yararı ilkesi  kamu hizmetinin aksatılmadan yürütülmesi şeklinde gerçekleşmelidir. Örnek verecek olursak ; mesleğe yeni başlamış bir pratisyen hekimin yapabileceği bir işe meslekte kademe kat etmiş ve doçent seviyesinde hizmet veren askeri bir tabibin atanması işleminde kamu yararı olmadığı için hukuka aykırılık da vardır. Ayrıca böyle bir atama keyfilik de taşımaktadır.

9-Atama işleminin istek dışı yerlere yapılarak atama isteği olunan yerlerin dikkate alınmaması

926 sayılı Personel Kanunu’nun atamalarda dikkate alınacak hususlar başlıklı bölümünde özellikle atama işlemlerinde personelin öncelikle istekli olunan yerler dikkate alınarak yapılması  gerektiği belirtilmiştir. Ancak idare tarafından yapılan  atama işlemlerinde personellerin tercihlerine nazaran atanma yer ve görevlerinin belirlenmesinde başka esasların dikkate alındığı gözlenmektedir. Personelin tercihleri hiçbir şekilde dikkate alınmadan yapılan atama işlemleri hukuka aykırıdır.

10- Atama talebinin reddi

Kamu hizmetlerinden olan Askeri Hizmetin aksatılmadan yürütülmesinde  kanuni esası dikkate alınarak, önemli bir idari zorunluluk ve mücbir neden olması halinde, personelin rızası olmasa da, garnizon kalış süresinin idarece re’sen uzatılabilmesi mümkün kılınmıştır. Ancak böyle bir gereklilik olmamasına rağmen ve askeri personel talep etmiş olmasına rağmen başkalarının görev sürelerinin önceden uzatıldığı gerekçesiyle, garnizon kalış süresini bitiren personelin atamasının yapılmaması da hukuka aykırıdır .

11-Disiplin sorunları veya başarısızlık halleri nedeniyle yapılan hukuka aykırı atamalar

Görevini gerektiği gibi yerine getiremeyecek şekilde başarısız veya disiplinsiz kabul edilen personelin atamasının bu sebeple atamasının yapılabilmesi için; öncelikle üst amirlerince uyarılmalı, düzelme olmazsa idari ve yasal tedbirler alınmalı ve hukuka uygun şekilde bu durumlar belgelenmelidir. Bu  şekilde gerekli tedbirler alınmadan  yapılan atama işlemi hukuka aykırı olacaktır. Ayrıca belirtmek gerekirse personel hakkında disiplin mahkemesinde dava açılmış olması atamasının yapılması için yeterli/zaruri ve hukuki bir sebep olarak kabul edilemez.  

12- Sağlık sebepleri nedeniyle yapılan hukuka aykırı atama işlemleri

Kişinin kendisinin, eşinin ya da ailesinden birinin sağlık durumları nedeniyle gereken zorunluluklar gözetilmeden yapılan atama işlemleri hukuka aykırı olacaktır. Aile bütünlüğünün korunmasına kanun çok fazla önem vermektedir.

Örneğin, atamaya esas sağlık kurulu raporunda, personelin  eşinin hastalığına dair uzman doktor bulunan garnizonlarda ikametinin ve ayda bir kontrolünün uygun olduğu  bir halde iken bu rahatsızlığa dair uzmanın olmadığı bir birliğe atama yapılmış olması hukuka aykırıdır. Ya da komando olamaz raporu bulunan askeri personelin, komando ihtisaslı subayın atanması gereken  göreve  atanması işlemi hukuka aykırıdır.

13-Safahat puanları dikkate alınmadan yapılan atamalar

Askeri personellerin ataması işleminde garnizonlardaki toplam safahat puanlarını dikkate alan bir sıralama yapılarak atama yapılmalıdır. Buna aykırı yapılan atama işlemi hukuka aykırıdır.  

14-Kadro eksikliği nedeniyle yapılan hukuka aykırı atamalar

Kadro ataması yapan idare tarafından belirtilen kadro ihtiyacının, askeri personelden daha önce ilgili Garnizona atanmış subaylar arasından karşılanması mümkünken dışarıdan personel ataması hukuka aykırılık teşkil etmektedir.  

15-Cezalandırma amaçlı geçici görevlendirmelerin süreklilik arz etmesi ya da doğrudan cezalandırma amaçlı atamalar

Cezalandırma amaçlı olarak, atama işlemi tesis edilemez, bu yönde yapıldığı izlenimi olan atama işlemleri somut bilgi ve belgelere dayanmazsa soyut bir değerlendirmeden ibaretse hukuka aykırı kabul edilecektir.  Ve yine geçici görevlendirmelerde sınır aşarak kalıcı bir hal alması durumu da bir nevi cezalandırma olarak kabul edilmekte ve hukuka aykırı bulunmaktadır.

16-Komutanlık işlemleri şeklinde yapılan hukuka aykırı atamalar

Askeri personellerin atanmasında Atama Yönetmeliğinde gösterilen zorlayıcı ve ivedi haller olmadıkça atandırıldığı görev yeri dışında çalıştırılması mümkün değildir, personelin süreklilik arz eden mahiyette ve atamaya yetkili makamın dahi onayını görmeyen, ve yine hizmet gerekleri ile bağdaşmayan görev yeri değişiklikleri de  hukuka aykırıdır.

 Görüleceği üzere yazımızda askeri personellerin atama işlemlerinin iptali davalarında hukuka aykırı olarak görülen ve  sıklıkla karşılaşılan durumlar hakkında detaylı açıklamalar yaptık. Bu hususlarda hakkınızda yapılan işlemlerin hayatınızın kalan kısmını etkileyeceğini unutmayın. Hukuka aykırı bir işlem varsa karşılığında hukuki mücadele vermek esastır.